زهرا میری:
به گزارش خبرگزاری ایرنا، جانشین ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران چابهار گفته است: «سد زیردان این شهرستان در آستانه سریز شدن است و حجم آب آن از ۲۰۰ میلیون مترمکعب گذشت و به روستائیان توصیه می‌شود از تردد در پایین‌دست سد در بخش‌های پیرسهراب، تلنگ، پلان و دشتیاری جداً خودداری کنند». اما زیردان کجاست و چه اهمیتی برای چابهار و شرق مکران دارد؟ اخبار سد زیردان این‌گونه منعکس شده است:
سد مخزنی زیردان با ظرفیت ۲۰۷ میلیون مترمکعب در ۱۴۰ کیلومتری شمال شهر چابهار و بر روی رودخانه کاجو در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و در سال ۱۳۹۰ به بهرهبرداری رسید.
این سد با هدف اعلامی آبیاری مزارع کشاورزی پایین‌دست در پیرسهراب، تأمین آب آشامیدنی روستاهای چابهار و کنارک و روستاهای اطراف و همچنین تأمین آب موردنیاز صنایع شهرهای چابهار و کنارک ساخته شد. همچنین احداث خط انتقال آب از سد زیردان به ۴۰۰ روستای پایین‌دست شهرستان چابهار از جمله بخش‌های پلان، پیرسهراب و تلنگِ قصرقند از سال ۱۳۹۲ در پروژه‌ای ادامه‌دار آغاز شد. این فرآیند در سال ۱۴۰۰ قرار بود طی طرح جهاد آبرسانی با اجرای خط انتقال لاتیدان (پایین‌دست کاجو) به مجتمع کمبل سلیمان، ۵۸ روستای بخش مرکزی چابهار با ۳۵هزار نفر جمعیت به آب پایدار انتقالی از سد زیردان متصل شود.
در راستای اجرای این پروژه قرار بود لوله‌گذاری به طول ۲۰ کیلومتر با لوله ۳۵۰ پلی‌اتیلن، احداث یک باب مخزن ۲۰۰ مترمکعبی بتنی و احداث ایستگاه پمپاژ صورت گیرد.
طرحی که ۴۶ میلیارد هزینه به قرار زیر داشت:
۱۰ میلیارد تومان مبلغ قرارداد پیمانکار مجری طرح و ۳۶ میلیارد تومان هم بابت خرید لوله‌های موردنیاز.
اعتباراتی که از محل توسعه سواحل مکران در نظر گرفته شده بود و طی ۹ ماه بایستی اجرایی می‌شد. در راستای اجرای این پروژه قرار بود لوله‌گذاری به طول ۲۰ کیلومتر با لوله ۳۵۰ پلی‌اتیلن، احداث یک باب مخزن ۲۰۰ مترمکعبی بتنی و احداث ایستگاه پمپاژ صورت گیرد. طرحی که مقرر شد از طریق خطوط لوله فرعی و شبکه‌های توزیع، تعدادی از روستاهای بخش مرکزی از جمله وشنام‌ها، کمبل سلیمان و تیس کوپان را پوشش دهد. پیش‌بینی می‌شد که با تکمیل خط لاتیدان و اجرای شبکه‌های روستاهای بخش مرکزی شاخص بهره‌مندی از آب آشامیدنی در چابهار و در بخش روستایی به بیش از ۹۸ درصد ارتقا پیدا کند و همه روستاها از آب آشامیدنی بهره‌مند شوند. اما این مسئله همچنان در حد پیش‌بینی باقی مانده است.
با اینکه برای انتقال آب از سد زیردان طی جهاد آبرسانی تلاش‌های زیادی شده است، هنوز به تمامی روستاها آب خام منتقل می‌شود و به دلیل نبود سیستم تصفیه، مناب آشامیدن نیست و مردم منطقه آب موجود را فقط برای شست‌وشوی لباس و ظروف، استحمام، احشام و سایر مصارف استفاده می‌کنند.
همچنین خط لوله اصلی انتقال آب از سد زیردان چابهار به ۴۰۰ روستای پایین‌دست نواقص زیادی دارد و هر چند وقت دچار شکستگی می‌شود.
به طور مثال در محدوده روستای هوشمب و نیامبیت بیش از ۲ ماه لوله شکسته شده و آب به صورت جوی، روان شده و اقدامی برای ترمیم و جلوگیری از هدررفت آب صورت نگرفته بود.
نبود دفتر مستقل در مرکز بخش برای انجام امورات آب و فاضلاب و استخدام و بکارگیری نیرو برای نگهداری و رفع شکستگی‌های خط انتقال آب از سد زیردان در بخش پیرسهراب از دیگر مشکلات منطقه است.
اما چرا این تدبیرها ناقص و در جهت عکس توسعه منطقه هستند؟
بیش از چندین دهه است که شبکه پایین‌دست برخی از سدهای استان سیستان و بلوچستان تکمیل نشده و نبود منابع مالی کافی علت آن بیان شده است. حال در این شرایط و بدون اتمام پروژه‌های پیشین، مطالعات جدیدی برای ساخت سازه‌های نو در منطقه مکران انجام شده است. در صورتی که نتیجه سازه‌های پیشین در فصول گرم سال تبخیر شدید و در فصول پربارش آورد رسوبی داشته و حجم مفید این سدها را به شدت کاهش داده است. در واقع نوعی سردرگمی شدید در برقراری نسبت با اقلیم منطقه بلوچستان دیده می‌شود که به دلیل نداشتن شناخت درست از منطقه است.
علاوه بر این مسائل، هر ساله سیلاب زیرساختهای پایین‌دست را تخریب می‌کند، مزارع و باغات را از بین می‌برد و زندگی صدها روستا و شهر حاشيه سواحل را با مشكل جدی مواجه می‌کند. آنچه که در سیل اخیر جلب توجه می‌کند، حجم تخریب سیلاب‌ها و بازتاب بسیار اندک آن در رسانه‌ها بوده است.
در استانی كه هر قطره آب برای ساكنانش حياتی است و مردمان آن بيش از هر جای ديگری در كشور قدر آب را می‌دانند، بسیاری از شهرهای آن آب شرب ندارند و هوتک‌هایی كه با آب باران پر می‌شود، منبع تأمين‌كننده آب احشام و خانواده‌هاست.
تشنگی بر مدار بی‌تدبیری‌های ناتمامی که گاهاً رنگ و بوی سیاسی به خود می‌گیرند، وجهۀ غالب مناطق کشور گشته و همچنان ادامه دارد.
بدون دیدگاه